Gebelikte Demir Eksikliği ve Demir Haplarının Kullanımı

Demir Zengini Besinler

DEMİR eksikliği genel olarak tüm insanlarda görülen yaygın hastalıklardandır. Peki gebelikte demir eksiliği neden olur, belirtileri nelerdir, bebeği etkiler mi (zararı var mıdır), tedavisi hakkında ipuçları ve daha fazlası yazımızda.

Gebelikte Demir Eksikliği Anemisi Nedir?

Demir eksikliği bir tür kan bozukluğudur. Vücuttaki kırmızı kan hücreleri oksijeni taşımaktan sorumlu olan hemoglobin içerir. Vücutta yeterince kırmızı kan hücresi oluşması için demire ihtiyaç vardır. Eğer vücudunuzda yeterli miktarda demir bulunmuyorsa anemi (kansızlık) olur. 

Anemi, vücutta oksijen taşımak için bulunması gereken kırmızı kan hücresinin yetersiz olması durumudur. Yeterli miktarda oksijen taşınmazsa birçok organ (hatta bebek) bu durumdan etkilenebilir. Özellikle gebelerde anemi durumunda düşük doğum, erken doğum sorunlarının yanı sıra yenidoğan ve ileri çocukluk döneminde de bilişsel fonksiyonlar üzerinde de olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir.

Demir eksikliği gebe kadınların %50-55'inde görülen hastalıklardan biridir. Demir ihtiyacı, birinci trimestirda az iken gebelik ilerledikçe giderek artar ve üçüncü trimestirda maksimum düzeye ulaşır. 

Gebelikte Demir Eksikliği Belirtileri

• Yorgunluk (en önemli belirtilerindendir)
• Halzislik
• Çabuk yorulma
• Huzursuzluk
• Nefes Darlığı
• Soluk cilt, dudak ve tırnak
• Soluk dudak ve gözün iç kapakları
• Hızlı ve düzensiz kalp çarpıntısı
• Odaklanamama
• Soğuk el ve ayaklar

Hamilelikte Demir Eksikliği Anemisi Nedenleri

• Beslenme yetersizlikleri (demir bakımından zengin gıdalar yazı sonunda verilmiştir.)
• Ülser, kan bağışı ve ağır kanamalar geçirmek
• Çoklu gebelik
• Genç yaşta hamilelik
• Bir birine yakın hamilelikler
• Sık sık kusma
• Gebelik öncesi demir eksikliğinin olması
• Demir emilimini azaltan yiyecek ve içecekleri fazla tüketmek.
• Kullanılan ilaçlar
• Aşırı çay kahve tüketimi
• Mide ve barsak rahatsızlıkları

Hamilelikte Demir Eksikliği Bebeğe Zararlı Mı?

Hafif demir eksiklikleri gebeliğin birinci trimesterinde bebeği pek fazla olumsuz etkilememektedir. Ancak ikinci ve üçüncü trimesterde tedavi edilmeyen demir eksiklikleri;

• Yenidoğan ve ileri çocukluk döneminde motor-mental gelişmede gerilik ve olumsuzluklar.
• Düşük doğum ağırlıklı bebek
• Erken doğum
• Anne ve bebek ölümleri
• Ölü doğum
• Çocukluk döneminde öğrenmede zorluk çekme

Gebelikte Demir Eksikliği Tedavisi

• WHO gebelerde demir/folik asit takviyesine başlanmasını tavsiye etmektedir. Buna gebelikte 6 ay devam edilmelidir. 
• Sağlık bakanlığı ikinci trimesterde başlayarak 6 ay gebelikte, 3 ay ise gebelik sonrası demir takviyesine devam edilmesini önermektedir.

Gebelikte Demir İlacı (Kan Hapı) Kullanımı

Gebelikte kan ihtiyacı besinlerden karşılayamayacak düzeydedir. Her ne kadar düzenli beslenseniz bile gebelikte kan ihtiyacı normal zamana göre ortalama %30 arttığı için gebeliğin 3. ayından itibaren mutlaka takviye olarak doktorunuzun önerdiği dozda demir hapı, demir şurubu (aşırı kansızlık durumunda serum ile verilebilir) kullanılmalıdır. Kullanılacak ilaca doktorunuzla birlikte karar vermelisiniz. 

Demir Emilimini Bozan (Etkileyen) Besinler

• Kalsiyum içeren besinler (süt, yoğurt, peynir, şalgam)
• çay, kahve, ıspanak, pancar, soya ürünleri

Demir Bakımından Zengin Gıdalar (Kansızlığı  Önlemek İçin Ne Yenmeli)

• Kızımızı et
• Kümes hayvanları
• Balık
• Koyu yeşil sebzeler (brokoli, ıspanak, lahana)
• Yumurta
• Fasulye, bezelye, mercimek,  kuru meyveler
• Fındık

Ayrıca, C vitamini bakımından zengin gıdalar demir emilimini artırdığı için C Vitamini bakımından zengin beslenmekte demir ihtiyacınızı karşılamak için yardımcı olacaktır. Turunçgiller, portakal suyu, kivi, domates, biber, çilek, kavun, yeşil yapraklı sebzeler C vitamini bakımından zengin gıdalardır.

Demir İlaçlarının Yan Etkileri

Demir ilaçları bazı gebelerde kabızlığa neden olabilmektedir. Mide bulantısı, nadiren de ishal olabilirsiniz. Eğer bu tür bir yan etkisinin olduğunu hissederseniz doktorunuzla paylaşın. Doktorunuz bu durumda ilaçlarınızı farklı demir ilaçları ile değiştirebilir.

Soru Cevaplarla Gebelikte Demir İlacı

Demir ilacına (demir desteğine) ne zaman başlanılmalı: Gebeliğin 3. ayından itibaren (2 trimesterde) başlanılarak gebelik boyunca kullanılmalıdır.
Gebelikte kan ilacının yan etkileri: Kabızlık, mide bulantısı ve ishal. Bu tür şikayetiniz varsa ilacınızı doktorunuza danışarak değiştirebilirsiniz.,
Demir ilaçları nasıl kullanılır: Genelde aç karnına kullanılır.
Demir ilacı kullanılmazsa ne olur? (Bebeğe zararları) : Düşük doğum ağırlıklı bebek, erken doğum, ölü doğum, motor ve mental gelişmede gerilik görülebilir.
İlaç kullanmadan giderilebilir mi?: Gebelikte ilaç kullanmadan demir ihtiyacının gidermek çok zordur. Çünkü gebelikte kan %30 seviyesinde artmaktadır.

Kaynak: https://www.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD-58070-REVIEW-VURAL.pdf